ΠΑΡΑΠΟΤΑΜΙΑ ΔΑΣΗ

Είναι πολυσύνθετες φυτικές ομάδες που υπάρχουν στα ανώτερα επίπεδα των ποταμών και εξαρτώνται από πολυάριθμους φυσικούς παράγοντες όπως: ταχύτητα ροής των ποταμών, ταχύτητα ροής φρεάτινου υδατικού στρώματος, διάρκεια στάθμευσης πλημμυρών και σύσταση του εδάφους.
Αυτοί οι παράγοντες εξαρτώνται από τη γεωγραφική θέση του ποταμού, το κλίμα, τη γεωλογία, και την εξέλιξη της δημιουργίας της λεκάνης του ποταμού. Στη ζώνη της Μεσογείου η ελλιπής αντιπροσώπευση των παραποτάμιων δασών οφείλεται στην υπερβολική υλοτομία για τη δημιουργία καλλιεργειών και στη λανθασμένη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων.
Στη χώρα μας υπήρχαν και ακόμη υπάρχουν παραποτάμια δάση εφάμιλλα άλλων ευρωπαϊκών κρατών και άξια να τύχουν μιας προστασίας.
Το Δάσος του Φράξου του Αχελώου είναι ένα από τα τελευταία παραποτάμια δάση που απέμειναν στην Ελλάδα.
Παλαιότερα κάλυπτε μεγάλες εκτάσεις στο εσωτερικό της Λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου.
Δυστυχώς όμως μετά από την υπερβολική υλοτομία απέμεινε μόνο μια μικρή "νησίδα" από τη φυτοκοινωνία (Lauro-Fraxinetum angustifoliae) που έχει έκταση περίπου 575 στρέμματα. Αυτό το μικρό υπόλειμμα είναι χωρίς αμφιβολία από τις πιο σπάνιες φυτοκοινωνίες στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια.
Στις εκβολές του ποταμού Νέστου, υπάρχει το Δάσος του Κοτζά-Ορμάν, που αποτελείται από τη φυτοκοινωνία Populetum albae balcanicum.
Στο άλλοτε τεράστιο δάσος που κάλυπτε το Δέλτα το 1950, σήμερα έχουν απομείνει μόνο μερικές συστάδες απ' τα παλιά δένδρα (5.000 στρέμματα από τα 96.000).
Άλλ0 ένα σημαντικό παραποτάμιο δάσος βρίσκεται στο Δέλτα του Λούρου-Άραχθου στον Αμβρακικό. Αυτό είναι ένα τυπικό δάσος "στοάς" και συναντάται σε λίγα μόνο ακόμη ποτάμια της Μεσογείου. Η εκχέρσωση για καλλιεργήσιμη γη και η υλοτομία έχουν εξαφανίσει τα μεγαλύτερα μέρη αυτών των βιοτόπων. Αυτά τα δάση εδώ καταλαμβάνουν έκταση 2,5 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Στο κατώτερο τμήμα του Λούρου έχει απομείνει μια λωρίδα δένδρων κατά μήκος του ποταμού και αποτελείται από Φράξους, Ιτιές, Σκλήθρες, Φτελιές και Λεύκες. Στη νότια πλευρά του χωριού Λούρος υπάρχει δάσος με γηραιά πλατάνια ύψους 25-30 μ.
Δάση πλατανιών αποτελούσαν μέχρι πριν ορισμένα χρόνια την κύρια μορφή δασών σε παραποτάμιες περιοχές. Τυπικές μορφές τέτοιων δασών απαντώνται στον Άραχθο και στα νότια της Άρτας.
Κατά μήκος των ποταμών της Θεσσαλίας, Μακεδονίας και Θράκης απαντάται το Alnus glutinosa μαζί με Salix alba και Populus alba.
Στα μικρά ποτάμια των νησιών του Αιγαίου απαντάται το Platanus orientalis, Salix alba, Nerium oleander, Vitex agnus-castus.
Ενώ κατά μήκος των ποταμών της Πελοποννήσου επικρατεί η φυτοκοινωνία OLEO-LENTICEMUM (πικροδάφνες κ.α.).
Έχει γίνει παραδεκτό ότι τα ευρωπαϊκά παραποτάμια δάση ανήκουν στα οικοσυστήματα που απειλούνται με πλήρη καταστροφή.
Σφαιρικά μπορούμε να εκτιμήσουμε ότι η ολική καταστροφή των παραποτάμιων δασών ήταν τα τελευταία 50 χρόνια αντιστρόφως ανάλογη της επιφάνειας των υπαρχόντων συνόλων. Οι αιτίες καταστροφής είναι μια σειρά από οικονομικές δραστηριότητες όπως:
-Η εκχέρσωση για βοσκή και καλλιέργειες.
-Η φύτευση αλλόχθονων δένδρων (για την εκμετάλευσή τους).
-Οι εγκαταστάσεις αμμορυχείων που καταστρέφουν το υπόβαθρο των παραποτάμιων δασών.
-Η βιομηχανία
-Η δημιουργία κέντρων αναψυχής που επιφέρει αναταραχή στην πανίδα.
Για τα ελληνικά παραποτάμια δάση που εν πολλοίς είναι άγνωστα πρέπει να γίνει:
-Μια πλήρης καταγραφή, ώστε να τύχουν νομικής προστασίας.
-Να μελετηθεί η ορνιθολογική τους αξία και να γίνει μια στρατηγική διατήρησης σύμφωνα με τις προδιαγραφές που έχουν τεθεί από την IUCN.